محافظت در برابر نفوذ

گاهی کاربران به اشتباه با دیدن عبارت هایی نظیر «مقاوم در برابر آب» «ضد آب» «درای بگ» چنین تصور می کنند که وسایل آنها به طور کامل «ضدآب» است. در چند سال اخیر تعداد کمپانی ها و محصولاتی که از عبارت یاد شده استفاده کرده اند بیش از هر زمان دیگری افزایش یافته، در نتیجه بهتر است تا نوع و سطح انواع درجه و گواهی های مختلف برای مقاومت در برابر غبار یا آب را فرا گیریم.

آیا می توانیم از وسایلی که عنوان مقاوم در برابر آب را یدک می کشند در زیر باران بهره گیریم؟ آن را در آب مورد استفاده قرار داده و یا با خود به دره و آبشار ببریم؟
گاهی اطلاعاتی که کمپانی های سازنده می دهند، صرفا شامل یک شماره از یک گواهی می شود و کاربران را گمراه می سازد؛ تصمیم داریم شما را با انواع گواهی ها آشنا نموده و آنها را برایتان توضیح دهیم.

اغلبِ ما واژه IP67، IP64، IPX6 را بر روی وسایل مختلف از جمله ساعت، دوربین، هد لامپ یا درای بگ و … مشاهده کرده ایم. اگر به مشخصات محصولات توجه کنید، درجه حفاظتی یا IP آن را خواهید دید.

“IP”  به‌معنای درجه محافظت در برابر نفوذ (Ingress Protection Rating) یا درجه محافظت بین المللی (International Protection Rating) است، که در این مقاله به توضیح آن می پردازیم.

درجه حفاظت یا کد آی‌پی (به انگلیسی: IP code)

اصطلاحی در استاندارد (IEC 60529) است که بر اساس آن محفظه‌های تجهیزات با کدهای استانداردی با دو حرف IP در کنار دو رقم، از نظر نفوذ در برابر عوامل خارجی تقسیم‌بندی می‌شوند. رقم اول که بین ۰ تا ۶ است سطح حفاظت در برابر جسم سخت خارجی و نیز حفاظت افراد را مشخص می‌کند. رقم دوم بین ۰ تا 9 است و میزان حفاظت را در برابر نفوذ آب (و نه هیچ مایع دیگر) مشخص می‌کند. هر چه این رقم‌ها بیشتر باشند میزان حفاظت بیشتر است.

گفتنی است اگر مولفه ی دوم عدد 7 باشد وسیله دارنده این مولفه به مدت 30 دقیقه در عمق  1 متری آب دوام می آورد و اگر مولفه ی دوم 8 باشد یعنی وسیله مورد نظر ضد آب بوده و قابلیت استفاده در زیر آب با عمق تعیین شده توسط سازنده را دارد.

فرض کنید وسیله ای استاندارد IP67 داشته باشد. در این صورت گرد و غبار هرگز نباید بتواند وارد آن شود و این وسیله باید بتواند حداقل 30 دقیقه در عمق یک متری آب بماند، بدون آن‌که ذره‌ای رطوبت به داخل آن نفوذ کند. یا مثلاً استاندارد IP66 به معنای این است که وسیله در برابر پاشیدن آب با فشار قوی از هر جهت، مقاوم است.

همچنین استاندارد IP64 به معنای این است که وسیله در برابر پاشیدن قطرات آب (دوش حمام) مقاوم است. استاندارد IP68 هم به معنای این است که وسیله می‌تواند به صورت مداوم زیر آب بماند و به فعالیت خودش ادامه بدهد.

گاهی با محصولاتی رو به رو می شوید که به جای رقم اول حرف X قرار داده شده؛ چنین حالتی به معنای آن است که این محصول، در برابر نفوذ جامدات مورد آزمایش قرار نگرفته است. برای مثال اگر محصولی تهیه کردید که از گواهی IPX7 بهره می برد، می توانید از آن انتظار داشته باشید تا ۳۰ دقیقه در عمق یک متری آب قرار گرفته و بعدا نیز بدون مشکل به کارکرد خود ادامه دهد اما شرکت سازنده ضمانتی در خصوص مقاوم بودنش در برابر گرد و غبار به شما ارائه نمی دهد.

اینجاست که در حین خرید پیشنهاد می‌شود حتما به استاندارد به کار رفته برای میزان مقاومت ضد آب بودن محصول توجه کنید. دوربین ها، ساعت ها، بی سیم ها، هدلامپ ها و درای بگ های زیادی در بازار یافت نمی‌شود که در برابر نفوذ آب، کاملا مقاوم باشند و در بین شرکت‌های تولید کننده، تعداد اندکی هستند که تمایل زیادی به رعایت استانداردهای مقاومتی در سطح بالا در هدلامپ ها و درای بگ های خود داشته باشند.

به هر ترتیب اگر قصد خرید هدلامپ یا درای بگ دارید و مقاومت آنها در برابر آب برای شما مهم است، به IP  مندرج در کاتالوگ و دفترچه محصول دقت نمائید.

فشار آب

اگر روزی شخص یا شرکتی به شما گفت که یک ساعت، ضد آب است، آگاه باشید که در حال شنیدن یک دورغ بزرگ هستید. هیچ ساعتی به معنای واقعی کلمه، ضد آب نیست؛‌ کار تا جایی پیش رفته که حتی سازمان جهانی استاندارد و کمیسیون تجارت فدرال، به ساعت سازان اجازه نمی دهند دیگر از چنین عنوان هایی بهره جویند.

ساعت ها با توجه به نوع کیفیت ساخت و آلیاژ به کار رفته در آنها، می توانند تا درصدی از فشار آب را تحمل کنند اما در نهایت آب به بخش های داخلی آنها نفوذ خواهد کرد. استفاده از اصطلاح «ضد آب» برای یک محصول این باور را در ذهن کاربر و مشتری به جای می گذارد که در هر شرایط سختی، سالم باقی خواهد ماند.

در این میان سازمان ISO نیز استانداردهایی برای سازندگان ساعت ها تعریف نموده که بیشتر تولیدکنندگان ساعت های کلاسیک از آن پیروی می کنند اما چنین استانداردهایی، زیاد باب طبع سازندگان محصولات الکتریکی، بخصوص سازندگان ساعت های هوشمند نبوده است؛ آنها تمایل دارند بیشتر از گواهی های IP بهره گیرند.

فشار آب توسط واحدی به نام ATM شمارش می شود که هر ATM نیز معادل ۱۰ متر عمق آب است. برای مثال محصولی که به گفته سازنده بتواند سه ATM را تحمل کند، در اصل می تواند تا عمق ۳۰ متری رفته و سالم برگردد یا ابزاری که از ۲۰ ATM برخوردار باشد، تا عمق ۲۰۰ متری، قابلیت تحمل فشار آب را داشته و چنین استانداردی معمولا در لوازم غواصی مورد استفاده قرار می گیرد.

کمپانی های Pebble و Garmin Vivoactive هر دو دارای محصولاتی هستند که از رتبه ی ATM پنج بهره می برند؛ این سازندگان ادعا می کنند که می توان ساعت های هوشمندشان را در حمام و یا هنگام شنا نیز به راحتی مورد استفاده قرار داد.

از طرف دیگر این نکته نیز باید مورد توجه قرار گیرد که اگرچه 5 ATM نشانگر قابلیت تحمل فشار یک محصول در عمق ۵۰ متری است، اما باید دقت داشت که این میزان اندازه گیری، برای ۵۰ متر با حرکت آب ساکن بوده است و در شرایط واقعی و تکان هایی که برای مثال در دریا اتفاق می افتند، چنین فشاری در این عمق، می تواند سریعا تغییر کرده و بیشتر شود.

بهتر است پیش از استفاده از محصولات الکتریکی در تماس با آب و بردن آنها به استخر، سری به وب سایت آنها زده و اطلاعات مربوطه را در خصوص محصول خود مطالعه کنید.

چه مواردی را به خاطر بسپاریم؟

• تست هایی که در کمپانی ها انجام می گیرند، در آب شیرین و البته ساکن هستند. هیچ گارانتی وجود ندارد که در آب شور دریا و همچنین فشارهای بالاتر  نیز بتوان محصولی را تا عمق ۱۰ متری برد و سپس انتظار سالم ماندن آن را داشت.
• دوش گرفتن با محصول هایی که بالاترین رتبه IP را دارند نیز به هیچ عنوان توصیه نمی شود.
• تست های انجام شده بر روی محصولات در دمای هوای بین ۱۵ الی ۳۵ درجه صورت می گیرند. قرار گیری در محیط هایی با دمای بیشتر مانند سونا یا اتاق بخار،‌ می تواند به راحتی به ساعت یا دوربین های «مقاوم در برابر آب» شما آسیب برساند.

• پیش از بردن تجهیزات خود به داخل آب (در صورتی که کارخانه سازنده این کار را توصیه نموده)، تمام درپوش های لازم را بر روی آن قرار دهید.
• زمانی که تجهیزات خود را در زیر آب مورد استفاده قرار می دهید، هیچکدام از دکمه های آن را فشار ندهید. (مگر اینکه توسط کارخانه سازنده، این کار تایید شده باشد.) چنین عملی باعث می شود تا جریان آب به قطعات داخلی محصول راه یافته و منجر به آسیب دیدن آن شود.

منابع

• https://en.wikipedia.org/wiki/IP_Code
• https://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AF%D8%B1%D8%AC%D9%87_%D8%AD%D9%81%D8%A7%D8%B8%D8%AA
• https://www.cnet.com/how-to/water-dust-resistance-ratings-in-gadgets-explained/
• http://digiato.com/

تهیه و تنظیم: امیر جلوانی